J.H. Eilmann (1840- 1916), H.D. Eilmann (1843- 1883) en J. Coenraad (1886-1945) De gebroeders Johan Herman en Herman Diderich Eilmann zijn niet alleen aannemers in de bouw, maar ook de ontwerpers van een gevarieerd oeuvre. Het woonhuis voor Cornelis Kamphuijs aan de Westzijde in Zaandam wordt anno 1883 ontworpen in neorenaissancestijl met classicistische elementen. Kamphuijs, eigenaar van een stoompellerij aan de Zaan en rijk geworden dankzij de opbloeiende industrie, verschaft zich met dit huis de bijpassende allure. De Vrijmetselaarsloge Anna Paulowna (1883) en de latere conciërgewoning (1885) aan de Stationsstraat in Zaandam zijn eveneens van hun hand. Bijzonder is de geheel uit hout opgetrokken Boek- en Handelsdrukkerij van P.J. Out aan het Zaagselpad in Zaandam (1896). Het is in Engelse landschapsstijl opgetrokken met een Tudorboog in de voorgevel, terwijl de verspringende raamroeden de invloed van Berlage verraden. Het ontwerp van het winkelpand van Keg, handel in koloniale waren, aan de Dam in Zaandam (1909) staat eveneens op naam van J. en D. Eilmann. D. Eilmann (1843-1883) leeft op dat moment niet meer, J. Eilmann (1840-1916) heeft een gevorderde leeftijd. Het winkelpand, later het café 'Het wapen van Friesland', is net als eerder genoemde panden tot gemeentelijk monument verklaard. Van Jacob Coenraad (1886-1945), medewerker van de gebroeders Eilmann, is weinig werk bekend. Coenraad bezoekt de 'Industrieschool van de Maatschappij voor den Werkenden Stand' van 1903 tot 1906, en vervolgt zijn opleiding aan het Hoger Bouwkunst Onderricht in Amsterdam. Na het behalen van zijn diploma in 1911 treedt hij als architect in dienst bij het bouwbureau van J. & D. Eilmann in Zaandam. Hij ontwierp de essence- en smaakstoffenfabriek van Polak en Schwarz (1930) in Zaandam, het enige grote joodse bedrijf in de omstreek. Gelegen in de Zaanstreek, omringd door vele fabrieksgebouwen in neostijlen, getuigt zijn ontwerp in de stijl van de Nieuwe Zakelijkheid van durf. Het complex is uitgevoerd in gewapend beton met een draagconstructie van paddenstoelkolommen. De betonnen gevels worden onderbroken door grote stalen vensters en vensterreeksen. Polak & Schwarz groeit uit tot één van de belangrijkste leveranciers van smaakstoffen op de wereldmarkt en verhuist wegens gebrek aan uitbreidingsmogelijkheden in de jaren zestig naar Hilversum. In 2001 wordt het gebouw, dat lang leeg heeft gestaan, tot rijksmonument verklaard en door architectenbureau Zijlstra Schipper verbouwd tot het luxe appartementencomplex 'Maison d'Essence'. Het architectenbureau ontvangt hiervoor in 2003 de renovatieprijs. Over J.H. Eilmann, H.D. Eilmann en J. Coenraad is verder weinig bekend. Het archief, dat bij het NAi berust, bevat onder meer bouwtekeningen, bestekken en correspondentie, opleidingstekeningen, schoolschriften en foto's uit de periode 1910-1930. NB: het oeuvre van J.H. Eilmann is niet (volledig) geïnventariseerd.