Geschiedenis archiefvormer Arnold Bueno de Mesquita (23 februari 1908 – 16 maart 2002) was een Amsterdamse ontwerper en eigenaar van een bureau in woninginrichting te Amsterdam. Bueno de Mesquita was de zoon van Mozes (Dick) Bueno de Mesquita – tevens eigenaar van een meubelzaak – en Esther Pimentel. Bueno de Mesquita speelde een sleutelrol in de ontwikkeling van de interieurarchitectuur in Nederland. Daarbij zijn twee themalijnen van bijzonder belang: de praktijk van een binnenhuisontwerper, de oprichting van de Stichting Goed Wonen en de ontwikkeling van de discipline interieurarchitectuur; en voor- en naoorlogse interieurs in Nederland, zowel particulier als zakelijk. Opleiding en vroege werkpraktijk Arnold Bueno de Mesquita werd voor de Tweede Wereldoorlog geschoold als ‘binnenhuisman’ door als leerling bij drie verschillende binnenhuiszaken te werken. Daarnaar nam hij de meubelzaak van zijn vader over. Bueno de Mesquita ontwierp persoonlijke interieurs en meubels op maat voor particulieren en maakte daarbij gebruik van producten van vakgenoten (zoals Gispen, Pastoe, Van Os en stoffen van De Ploeg) en meubilair van eigen ontwerp. Bueno de Mesquita’s meubelzaak werd ook een agentschap voor de firma Metz & Co, een bekend Amsterdams warenhuis voor woninginrichting waarin het publiek kennis kon maken met het werk van avant-garde ontwerpers. Naast interieurs en meubels ontwikkelde Bueno de Mesquita kleurenschema’s en soms ook bijzondere mozaïeken, emailpanelen en andere luxueuze decoratie. Tijdens de Tweede Wereldoorlog Tijdens de onderduikperiode overdacht Bueno de Mesquita zowel zijn eigen praktijk als het interieur-vak in het geheel. Gevoed door gesprekken met onder meer Johan Niegeman, docent aan het Instituut voor Kunstnijverheidsonderwijs, Dick Elffers en Mart Stam schreef Bueno de Mesquita de tekst De sociale functie van den binnenhuisarchitect na den oorlog, waarin hij de meubelhandel, de meubelindustrie en de praktijk van binnenhuiszaken en meubelmakers analyseerde. In de tekst stelde hij, dat men tot nu toe niet in staat was om een product vorm te geven dat zowel technisch (kwalitatief en praktisch), cultureel (zuiver van vorm en kleur), economisch (financieel bereikbaar) en sociaal (brede bevolkingslagen voelen zich er in thuis) voldeed. Door samenwerking tussen ontwerpers, fabrikanten, distribuanten (winkeliers) en overheid zou hierin verandering moeten komen. Deze ideeën zouden zich later ontwikkelen tot het initialief Goed Wonen. Doel was het bevorderen van een wooncultuur voor brede lagen van de bevolking. Om dit doel te bereiken, bedacht Bueno de Mesquita twee strategieën: het ontwikkelen van kant-en-klare eindproducten en van producten bestaand uit losse genormaliseerde onderdelen. In deze periode ontwierp hij ook PIRU, een meubelsysteem dat past binnen de boven omschreven denkkaders. Bueno de Mesquita’s ideeën waren ingebed in een breder discours vóór en tijdens de oorlog over de ontwikkeling van het vak van meubelmaker en interieurontwerper. Zo dacht bijvoorbeeld ook Gerrit Rietveld na over de toekomst van het vak en schreef in 1942 naar aanleiding van een studieweekend ‘dat hij als enige mogelijkheid [zag] het ruimtegevoel tot ontwikkeling te brengen en zo doende ook het leven zelf voor het oog te ontplooien.’ Paul Schuitema en Piet Zwart constateerden in 1944 dat de aandacht voor de oorlog te veel op ambachtelijkheid gericht was, met teveel nadruk op kunst. Zij stelden dat het industriële product juist een eigen karakteristiek machinale vorm diende te hebben. Door de bijdrage van Bueno de Mesquita aan deze discussie is zijn archief, en specifiek de delen die betrekking hebben op de ontwikkeling van het vakgebied, van nationaal belang. Bureaupraktijk 1945-ca. 1974 Na de oorlog was Bueno de Mesquita aanjager van de oprichting van de Distribuantenvereniging Goed Wonen. Deze had als doel 'het bevorderen van het goede wonen bij zo breed mogelijke lagen der bevolking'. Een vervolg op dit initiatief was de oprichting van de Stichting Goed Wonen in 1946, die haar idealen over 'verantwoorde' meubels en 'goede' woninginrichting via voorlichting uitdroeg. Een belangrijke spreekbuis vormde het door de stichting uitgegeven blad Goed Wonen. Na oprichting van de stichting beklede Bueno de Mesquita meerdere bestuursfuncties, was redactielid van het tijdschrift Goed Wonen en leverde bijdragen aan modelwoningen. Binnen het Bureau Bueno de Mesquita werkte hij in deze periode aan de doorontwikkeling van de meubelsystemen PIRU en Trits, aan commissies voor particuliere opdrachtgevers en aan interieuropdrachten voor bedrijven, zoals KLM, NVV Hoogovens en Colgate Palmolive. In de jaren ’60 nam de kritiek op Stichting Goed Wonen toe: de organisatie werd bestempeld als ‘bevoogdend’ en ‘paternalistisch’. Mede daardoor kwam het bureau van Bueno de Mesquita in zwaar vaarwater terecht. In zijn autobiografie 'Binnenpretjes van een binnenhuisman' tekende hij op dat cliënten niet betaalden, medewerkers moeilijk waren en er dikwijls geen aansluitend nieuw werk was. In 1969 moest Bueno de Mesquita aanspraak maken op de uitkering van de Stichting 40-45. Bueno de Mesquita overleed in 2002 in Amsterdam. Het oeuvre Het werk van Bueno de Mesquita biedt nieuwe inzichten over de ontwikkeling van de discipline interieurarchitectuur. In zijn praktijk, de discours en de stichting verkende hij het vak zowel ruimtelijk, technisch als esthetisch. Hij gaf vorm aan interieurs, maar ontwierp ook zelf nieuwe meubelen. De inzichten die hij tijdens de Tweede Wereldoorlog opdeed, paste hij toe in zijn nieuwe gestandaardiseerde ontwerpen PIRU en Trits. Dit zou van grote invloed blijken wanneer het normaliseren van producten verder werd doorgevoerd door producenten als Pastoe en later Ikea, en heeft tot vandaag de dag een verstrekkende impact op hoe interieurs eruitzien. NB: een uitvoerige biografie, samengesteld door Samantha Castano, is op aanvraag bij de bibliothecarissen in het Research Centre beschikbaar. Literatuur Elinoor Bergvelt, ‘Goed Wonen, een Nederlandse wooncultuur, 1946-1968’ in: Wonen-TA/BK, 6:4/5(1979), p. 5-52 Elinoor Bergvelt, ‘Wonen als werken, naoorlogse wederopbouw en Goed Wonen’ in: Van Neorenaissance tot postmodernisme : honderd vijfentwintig jaar Nederlandse interieurs 1870 – 1995, pp. 260-284 Yvonne Brentjes, V=Vorm Nederlandse vormgeving 1940-1945, NAI010 Uitgevers: Rotterdam, 2015 Bueno de Mesquita, De sociale functie van den binnenhuisarchitect na den oorlog; deze tekst is later uitgegeven als: ‘De sociale functie in de woning-inrichting’ (zonder plaats, zonder jaar). Geciteerd in: ‘Goed Wonen. Wooncultuur tot heil van de mens en samenleving’, in: Wonen-TA/BK (februari 1979) 4/5, 2-18: 5 Arnold Bueno de Mesquita, Binnenpretjes van een Binnenhuisman, Inis Ie: Amsterdam / Utrecht 1996, ISBN 90-75874-01-4 Samantha Castano, Waardering en selectie Archief Bueno de Mesquita, Het Nieuwe Instituut 16 september 2015 Frederike Huygen, Visies op vormgeving. Het Nederlandse ontwerpen in teksten. Deel 2: 1944 -2000, Architectura & Natura Pers, Premsela, Dutch Platform for Design and Fashion: Amsterdam 2008 Kunstbus, Arnold Bueno de Mesquita, http://www.kunstbus.nl/design/arnold+bueno-de-mesquita.html (geraadpleegd 16-05-2022) Timo de Rijk, Designers in Nederland. Een eeuw productvormgeving, Ludion: Amsterdam / Gent 2003 Mienke Simon Thomas, Goed in vorm. Honderd jaar ontwerpen in Nederland, Uitgeverij 010: Rotterdam 2008